Kijkje achter de schermen

Ik gaf mijzelf een onvoldoende

‘Maar waar heb je dan allemaal het gevoel dat je aan moet voldoen!?’ zijn stem kruipt omhoog, ik hoor zijn groeiende verbazing. ‘Nou…’ begin ik aarzelend, ‘het moet persoonlijk, maar niet té persoonlijk. Ze willen een authentiek verhaal, maar hoeven niet ál mijn sores te horen.’ Ik denk even, en ga verder: ‘Het moet prikkelend zijn en nieuw. En natuurlijk trouw aan de tekst. Maar ook relevant voor christenen én niet-christenen. En af en toe een grapje.’ Mijn collega heeft alles meegeschreven en heeft nu een lijst voor zich van een punt of tien waar mijn preken volgens mijzelf aan moeten voldoen. ‘En hoe scoor je dan denk je, gemiddeld, op deze punten?’ Ik slik. Dit is raak. Dit is de juiste vraag, maar o zo confronterend. ‘Persoonlijk…?’, begint hij. ‘Een 5’. ‘Prikkelend?’ ‘Een 4.’ Hij noemt alle punten en krijgt vaak ‘5’ als antwoord. Een enkele keer een 7, voor ‘trouw aan de tekst’, dat dan weer wel.

In mijn nachtmerries word ik soms opeens voor het blok gezet: ga maar preken, daar is de kansel. Sta ik dan, met niets – geen voorbereiding, geen papieren – alleen een mond vol tanden. Het zweet breekt me uit. Als ik de grond onder mijn voeten voel wegzakken word ik wakker.

Ik ben bang om te falen.

Ik sprak twee meiden van de Billdung Academie. Geen christenen, maar te gast in Via Nova in het kader van de module Religie & Spiritualiteit. We praten over de kerk in het Westen die marginaliseert en zichzelf opnieuw uitvindt. Ik vertel over Rikko Voorberg en zijn kunstenaars-kerk Stroom West (voorloper van de Popup-kerk). In een van hun bijeenkomsten met veelal niet-christelijke bezoekers staat het Onze Vader geprojecteerd vanuit een Word-documentje. Wijzigingen-bijhouden staat aan. ‘Verander alles wat je wilt veranderen, het gebed is vandaag van jullie.’ Aan het einde van de bijeenkomst is het gebed op het scherm doorlopen van rode strepen. Slechts één zin is ongehavend. Ik vraag aan de meiden van de Billdung: ‘welke zin, denken jullie?’. Zonder aarzelen zegt een van hen: ‘vergeef ons onze schulden.’ Ze heeft gelijk.

Of het ‘schulden’ zijn waar onze generatie mee worstelt betwijfel ik. Voor mijzelf is veel meer schaamte het probleem. Een algeheel gevoel tekort te schieten. Ik ben niet wie ik zou willen zijn. Niet leuk genoeg, niet vlot genoeg, niet knap genoeg. Een vijf, zeker geen tien. Ik ben bang voor wat er gebeurt als mensen zien wie ik echt ben met al mijn schaduwen. Dáárom: ‘vergeef ons onze schulden’ als een erkenning dat ik er nog niet ben. En op eigen kracht ook niet ga komen. Maar dat eigenlijk niet durf te zeggen.

Mijn collega Maarten Vogelaar vertelt me het verhaal van Lisa. Een succesvolle student, in vele opzichten. Honoursprogramma, buitenlandervaring, actief op de studentenvereniging en een goedbetaalde bijbaan. ‘Toch is Lisa niet zo gelukkig als ze zich had voorgesteld. Ze is altijd bang om door de mand te vallen. Haar “geslaagde” leven ervaart ze als het balanceren op een dunne draad. Ze had er al tien keer vanaf kunnen vallen’.

Ik deelde mijn faalangst in het kernteam van Via Nova. Er was begrip, herkenning en liefde. Fijn om in een veilige sfeer die angst te benoemen en zo los te laten. Om te merken dat ik gewaardeerd word zoals ik ben – niet zoals ik volgens mijzelf zou moeten zijn. Samen lezen we het verhaal over Jezus’ gesprek met de Samaritaanse vrouw bij de put (Johannes 4). Zo herkenbaar. De schaamte, de ontmaskering, maar ook de liefde. We ervaren ter plekke de waarheid van het verhaal. De Geest van Jezus die onze schaamte inruilt voor liefde, levend water.

Laurens van Lavieren